در این قسمتی به بررسی تعدادی پژوهش انجام شده در حوزه اثربخشی هنردرمانی بر گروه‌های گوناگون می‌پردازیم.

.

اختلالات طیف اتیسم:

اختلالات طیف اتیسم زیر مجموعه‌ای از اختلالات عصبی-رشدی بوده که از جمله مهم‌ترین نشانگان آن وجود نواقصی در ارتباط و تعامل اجتماعی، علایق، رفتارها و فعالیت‌های محدود و تکراری است.

هنردرمانی یکی از رویکردهای مداخلاتی برای این اختلال است که بر اساس پژوهش‌ها کارایی مناسبی برای کمک به کودکان مبتلا به این اختلال دارد.

در یک مطالعه مروری نظام‌مند که در آن از داده‌های پایگاه‌های اطلاعاتی بسیاری اعم از اسکالر، ساینس دایرکت، سیج، مگ ایران و نور‌مگز استفاده شده بود؛  نتایج نشان داد که که این رویکرد قابلیت بسیاری در کمک به کودکان مبتلا به این اختلال در حل مشکلات آنان در زمینه مهارت‌های حسی، ارتباطی و حرکتی دارد.

.

اختلالات رفتاری در دانش‌آموزان:

پژوهشی به روش مروری کتابخانه‌ای انجام شد و هدف از آن بررسی اثرگذاری هنردرمانی بر کاهش اختلالات رفتاری و سلامت روان دانش‌آموزان بود.

 نتایج پژوهش نشان می دهد که هنردرمانی به طور معناداری به دانش‌آموزان در ابراز مسائل و نگرانی‌هایشان کمک می‌کند.

هنردرمانی برای دانش‌آموزان فضایی را ایجاد می‌کند که در آن می‌توانند به طور آزادانه احساسات خود را بیان کنند و به هیچ وجه نگران قضاوت و واکنش‌ها به محصول نهاییشان نباشند و به راحتی احساسات فاش نشده خود را برون‌ریزی کنند.

هنردرمانی به عنوان یک ابزار اولیه و همچنین ثانویه برای درمان مفید است و می تواند برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در قالب فردی یا گروهی برای طیف وسیعی از نیازها به کار رود.

.

پرخاشگری کودکان:

توجه به سلامت روانی کودکان و نوجوانان از جمله مواردی است که در جامعه بسیار مورد توجه قرار می گیرد؛ با این حال پرخاشگری دانش‌آموزان در حال حاضر یکی از شایع ترین و عمده دلایل ارجاع آن ها به روان درمانگان می باشد.

 پرخاشگری شامل انواع مختلفی از رفتارها می شود که در موارد شدید ممکن است منجر به ایجاد آسیب برای شخص و یا دیگران شود.

 هنر به دلیل ظرفیت های بالایی که در بروز رفتارهای نهان و همچنین کنترل هیجانات کودکان دارد، می تواند یکی از موثرترین روش ها، برای درمان پرخاشگری برای آنان باشد.

این پژوهش در انتها نشان می دهد که فعالیت های هنری می تواند به کودکان و نوجوانان کمک کند تا بهتر با احساسات خود آشنا شوند و روابط بهتری با دیگران برقرار کنند.

 از این رو هنردرمانی و استفاده از قصه، موسیقی و همچنین نقاشی می تواند یکی از راه های مطلوب درمان پرخاشگری دانش‌آموزان باشد.

.

کیفیت زندگی و مشارکت اجتماعی سالمندان:

مشارکت سالمندان در فعالیت‌های گروهی یکی از عناصر کلیدی در ارتقاء کیفیت زندگی، سلامت عمومی و کاهش معلولیت‌های دوران سالمندی است.

 لذا این پژوهش با هدف بررسی تأثیر هنردرمانی(تهیه کاردستی و بازی با لوگو) بر روی کیفیت زندگی و مشارکت اجتماعی سالمندان مقیم آسایشگاه انجام شد.

نتایج نشان داد که هنردرمانی تأثیر مثبت معناداری بر روی کیفیت زندگی سالمندان دارد اما تفاوت معنادارای بین نمرات مشارکت اجتماعی سالمندان، قبل و بعد از شرکت در جلسات مشاهده نشد.

از اینرو مسئولین در مراکز نگهداری سالمندان می توانند این‌گونه فعالیت‌های هنری را به‌عنوان رویکرد درمانی جایگزین یا روش مکمل در کنار درمان‌های موجود، برای کاهش مشکلات سلامت روان سالمندان در نظر بگیرند.

.

افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی زنان یائسه:

گروه آزمایش، 10 هفته هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کردند و یک ماه پس از مداخله، هر دو گروه دوباره با همان ابزارها ارزیابی و داده‌ها با تحلیل کواریانس چندمتغیره تحلیل شدند.

نتایج نشان داد که اجرای هنر درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در مورد گروه آزمایش موجب کاهش افسردگی و استرس و افزایش کیفیت زندگی آن‌ها شد؛ ولی اثر معناداری روی اضطراب نداشت.

در نتیجه هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی به‌عنوان یک روش جدید که ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی و هنردرمانی است، در بهبود افسردگی و کیفیت زندگی جمعیت زنان یائسه مؤثر است.

 با توجه به سودمندی این روش، استفاده گسترده از این روش در چنین جمعی تهایی پیشنهاد می‌گردد.

.

کاهش عوارض سوء مصرف مواد:

پژوهش حاضر با هدف تعیین بررسی تاثیر هنردرمانی ماندالا، بر کاهش اضطراب در زنان مبتلا به سوءمصرف مواد انجام شد.

. برای ابزار پژوهش از مقیاس خودسنجی اضطراب زانک استفاده شد.

هنردرمانی ماندالا به مدت 8 جلسه60 دقیقه‌ای برای گروه آزمایش ارائه شد و گروه گواه تحت هیچ مداخله درمانی قرار نگرفت.

 یافته‌های پژوهش نشان داد که میانگین نمرات اضطراب در گروه آزمایش به طور معناداری کمتر از گروه گواه بود.

از هنردرمانیِ ماندالا می‌توان به عنوان یک راهکار غیر دارویی موثر برای کاهش اضطراب، در زنان مبتلا به سوءمصرف مواد استفاده نمود.

.

بهبود علائم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی:

هنردرمانی به عنوان یکی از شیوه‌های روان‌درمانگری می‌تواند در تشخیص و درمان بسیاری از اختلالات راهگشا باشد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشیِ هنردرمانی (هنرهای بصری)، بر روی علایم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در مرکز اعصاب و روان احبا انجام شد.

برای گردآوری داده‌ها از آزمون ترسیمی شخصی در حال کندن سیب از درخت (PPAT) و مقیاس عناصر صوری در هنردرمانی (FEATS) استفاده شد.

 نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هنردرمانی در کاهش علایم منفی (مانند اضطراب، بی‌توجهی، کمبود اعتماد به نفس و افسردگی) در این بیماران مؤثر است.

از هنردرمانی می‌‌توان به عنوان راهکار درمانی موثر برای کاهش علایم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی سود جست.

.

نوجوانان بدسرپرست و بی‌سرپرست:

نوجوانانی که مورد آزار و غفلت قرار می‌گیرند با چالش‌های فراوانی روبرو هستند و توجه به سلامت روان آنان امری ضروری است.

 هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی هنر درمانی متمرکز بر شفقت بر تحمل پریشانی دختران نوجوان بدسرپرست و بدسرپرست بود.

گروه آزمایش تحت 10 جلسه 90 دقیقه ای هنر درمانی متمرکز بر شفقت قرار گرفتند، در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند.

داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها حاکی از آن بود که هنردرمانی متمرکز بر شفقت در تحمل آشفتگی نوجوانانی که مورد آزار و غفلت قرار گرفته بودند، مؤثر بود.

بنابراین توصیه می‌شود که این درمان در سازمان‌هایی که با افراد آسیب‌دیده در تعامل هستند، برای افزایش تحمل آشفتگی و افزایش سلامت روانی آن‌ها استفاده شود.

.

.

.

.

.

.

.

• مرادی کلارده, نریمانی, & محمد. (2022). کاربرد هنردرمانی در اختلالات طیف اتیسم؛ ویژگی‌ها و منطق درمانی (یک مطالعه مروری نظام‌مند). نشریه علمی رویش روان شناسی, 11(1), 47-58.‎
• میری, ‌مهدیه, کمالی‌دلجو, عبداللهی‌کیا, ‌ریحانه, & محمدی. (2024). بررسی اثرگذاری هنردرمانی بر کاهش اختلالات رفتاری و سلامت روان دانش آموزان. كنفرانس پژوهش‌هاي مديريت، تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش, 2(2), 5276-5295.‎
• خانعلی, & ‌متین. (2023). تاثیر فعالیت های هنری بر کاهش میزان پرخاشگری دانش آموزان. کنفرانس ملی مدیریت، روان شناسی و علوم رفتاری, 4(4), 2812-2818.
• برشان, ادیبه, سلطانی نژاد, صادق زاده, عباس, رجبی, ... & میرحسینی. (2017). تأثیر هنردرمانی بر کیفیت زندگی و مشارکت اجتماعی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های شهر کرمان. نشریه سالمندشناسی, 2(3), 18-25.
• حبیبی, & حناساب‌زاده. (2014). اثربخشی هنردرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی زنان یائسه. نشريه سالمند: مجله سالمندي ايران, 9(1), 22-31.‎
• صابری تیلکی, عمادیان, سیده علیا, محمدیان آکردی, ابراهیم, مهدی نژادگرجی, & گلین. (2019). تاثیر هنردرمانی ماندالا بر کاهش اضطراب، در زنان مبتلا به سوءمصرف مواد. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی, 13(53), 269-284.‎
• حکاک خادم, سید احمدی زاویه, & سید سعید. (2019). اثربخشی هنردرمانی (هنرهای بصری) در بهبود علایم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در مرکز روزانه اعصاب و روان احبا. روانشناسی افراد استثنایی, 9(33), 97-116.‎
• Saeedi, Z., Basharpoor, S., Narimani, M., & Sadr, A. H. (2024). اثربخشی هنردرمانی متمرکز بر شفقت بر تحمل آشفتگی نوجوانان دختر بدسرپرست و بیسرپرست: یک مطالعه نیمهتجربی. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences, 23(3).‎